استادي جليل و بي‌بديل

استادي جليل و بي‌بديل

بي‌ترديد استاد جليل شهناز را مي‌توان يكي از مهم‌ترين و بي‌بديل‌ترين هنرمندان و نوازندگان تار معاصر موسيقي سرزمين‌مان ناميد. بي‌هيچ پيرايه‌اي استاد شهناز صاحب سبك و شيوه‌اي خاص و منحصر به فرد از نوازندگي تار هستند. البته با پشتوانه‌اي بسيار عظيم از دانش و مهارت‌هاي تكنيكي كه فرآيندي چندصدساله از ميراث فرهنگي موسيقي ايران به خصوص مكتب اصفهان را پشت‌سر دارند. اساسا مي‌توان گفت استاد شهناز پرچم‌دار مكتب‌سازي اصفهان بوده و هستند. در جايي شنيدم يا شايد هم خواندم كه استاد حسن كسايي استاد و نوازنده بي‌مانند ني درخصوص نوازندگي خودشان اشاره كرده بودند به اينكه تمامي جملاتي را كه با ني اجرا مي‌كنم بر اساس و پايه افاعيل و عروض شعر پارسي است و محال است جمله‌اي در اجراهايم پيدا كنيد كه از اين قاعده مستثنا باشد و صدالبته با بداهه‌پردازي‌هاي مخصوص و ويژه خود استاد. به اعتقاد من استاد جليل شهناز نيز مصداقي ديگر از اين گفته استاد كسايي، يار ديرينه استاد جليل شهناز هستند. تمامي ويژگي‌هاي شعر پارسي كه چه از لحاظ استتيك و زيبايي‌شناسي و چه به لحاظ محتوايي و مفهومي (كه صدالبته اين دو منفك و جدا از همديگر نيستند) در ساز استاد شهناز، جاري و ساري است.
مهم‌ترين نكته در مورد استاد جليل شهناز اين است كه ايشان نمونه‌اي هستند بسيار بارز و برجسته در بداهه‌پردازي و بداهه‌نوازي. استاد شهناز با اينكه به خوبي بر رديف تسلط كامل و كافي دارند اما تنها به دانش يا متدهاي قديم اكتفا نكرده بلكه با خلق بدايع گاه بسيار حيرت‌انگيز، دريايي از زيبايي‌هاي بديع را به نمايش مي‌گذارند. به ضرس قاطع، استاد شهناز يكي از بزرگ‌ترين و برجسته‌ترين بداهه‌پردازان روزگار ما به‌شمار مي‌روند. علاوه بر اينها استاد يكي از بهترين آوازشناسان و آوازدانان معاصر به شمار مي‌رود. ايشان به خوبي بر دقايق و ظرايف آواز ايراني تسلط دارند و آوازي زيبا و به قاعده هم –اساسا به سبك و سياق مكتب اصفهان- مي‌خوانند. از جمله نمونه‌هاي آن، آوازي است با ساز خود ايشان در دستگاه همايون با شعري از سعدي و با اين مطلع: بسم از هوا گرفتي، كه پري نماند و بالي/ به كجا روم ز دستت، كه نمي‌دهي مجالي.از ديگر ويژگي‌هاي برجسته استاد در حوزه جواب آواز است. با رجوع به آثار استاد در همراهي با خوانندگان مختلف در دوره‌هاي گوناگون و نوازندگي ايشان مي‌توان به اين نكته رسيد كه ايشان در اين حوزه هم از چه قدرت، مهارت و تسلط بي‌نظيري برخوردارند. چگونگي پردازش و بداهه‌پردازي جواب آواز، همراه با جمله‌بندي‌هاي آواز اين خوانندگان آشكار مي‌كند كه ايشان با چه ظرافتي، با شيوه مخصوص خود خلاقيت‌هاي ماندگاري از خود به‌جاي گذاشته و چگونه يك جمله آوازي را در كمال زيبايي به بهترين شكل گسترش داده و به تصوير كشيده‌اند. ايشان در گسترش و پردازش جملات آوازي هم يد طولايي دارند. راجع به استاداني چون جليل شهناز و حسن كسايي، آيندگان بسيار خواهند گفت و بسيار خواهند نوشت.

درباره صدیق تعریف

صدیق تعریف (زاده 25 دی 1335 در سنندج)، ردیف‌دان و خواننده سنتی ایرانی اهل ایران است. صدیق تعریف در دوران فعالیت هنری اش با هنرمندان سرشناس بسیاری از جمله محمدرضا لطفی (در آلبوم چاووش 10 (به یاد طاهرزاده)، جلال ذوالفنون (در آلبوم شیدایی)، حسین علیزاده فرهاد فخرالدینی همکاری داشته‌ است.